ЗАПИСИТЕ НА ЦРВОТ СМОЛИНСКИ

1
Едвај ја фатив автобуската градска линија број седум во Приштина, која би
требало да ме носи зад Националниот театар. Пред него, ќе се сретнев на
една претстава со една млада жена, новинарка од областа на културата.
Блиску до автобуската станица забележав едни млади брадести момчиња
кои играа чудно со телото, како да танцуваа. Се зачудив за миг и, само кога
еден од нив ми фрли доста остар поглед, ја свртив главата. Си помислив,
можеби им е во нивниот ритуал да не ги гледа никој додека танцуваат.
Излегов на другиот дел на тротоарот поделен со патеки со растенија и се
качив, трчајќи, од задната врата на автобусот, додека тој застана на некои
дваесетина метри по станицата и малку пред споменикот на Бил Клинтон.
Качувајќи се по скалите забележав дека мирисав непријатно. Беше третиот
ден од мојот престој во Косово. Се сеќавам дека вчера се истуширав.
Никогаш не сум внимавал на мојата лична хигиена и моја сестра Катрина се
изнамачи со мене во времето на студиите кога, за да не плати татко ни
кирија за двајца, одлучивме да живееме заедно.
Качувајќи се в автобус, со левото око забележав еден постер покрај патот.
Написот беше доста јасен: „24 февруари, 18.00 часот. Средба со полскиот
писател Пјотр Смолински во просториите на Филолошкиот факултет“.
Моите очи, навикнати во преправање на видовите, веднаш го преработија во
главата и излезе ова сестринство: „24 февруари, 18.00 часот. Средба со
нечесниот црв Пјотр Смолински, кој го разочара татка си, ја изневери
саканата, во просториите на Филолошкиот факултет“.
Ако продолжев понатаму, постоеше опасност да ѝ проектирам сè за што сум
бил виновен на фотографијата од постерот крај патот. Сепак малку ми беше
лесно бидејќи ми се чинеше дека тој од фотографијата имаше нешто
различно од мене. Тој беше слика, иако моја слика. „Обвинете ја сликата!“ за
малку не викна гласот во мојата глава.
Занимавајќи се со ова, забележав дека станицата на театарот беше блиску.
Едвај се симнав и кога ногата допре до земјата, забележав дека мислев дека
наместо земјата, после скалите на автобусот ме чека голема дупка, бескраен
јаз. Тргнав кон театарот. Едвај се префрлив од другата страна на улицата,
бидејќи на една кола, Мерцедес бенц, стар модел, ѝ беше тешко да застане.

Покрај театарот, каде што почнуваше плоштадот, ги пикав рацете во
џебовите од палтото и иако почувствував дека шалот не беше наместен како
што треба, не направив ниту најмал обид за да го средам. Можеби затоа што
сега ја набљудував госпоѓицата пред скалите на театарот која ме чекаше со
сите тие мои слики наоколу низ градот, и беше невозможно да веруваш дека
не ме забележала. Значи, ми се чинеше дека беше доцна за да го средам
шалот. Добро што не станува збор за проблем со панталоните, си реков и ги
пикнав рацете во џеб.
Напротив, моето мислење беше дека госпоѓата или госпоѓицата воопшто не
ме забележала. Можеби не ме забележала заради тоа што одев покрај џебот
од плоштадот што се простираше на левата страна на театарот, но на толку
чувствителен човек како мене, не му треба многу за да се чувствува
запоставен. Го поврзав нејзиното незабележување како негрижа кон мене.
Секој нормален човек би бил целосно во право да ме нарече плачко, бидејќи
имав такви очекувања за некој сè уште непознат човек да се занимава со
проблемите на мојата несигурност. Како да го почувствувала ова сомнително
чувство во мене; во моментот кога ѝ се доближив, изговори „Извинете?“ и
откако се тргна малку за да може светлото да ми го расветли лицето, додаде:
– Вие сте Пјотр Смолински?
Реагирав возбудено.
– Да – ѝ реков со таков блесок што се кладам дека бил забележлив и во
моите очи од надвор.
– Лилјана? – ѝ се обратив.
Таа даде знак „да“ со глава.
Ми беше мило што ја усреќив со таа моја ентузијастичка реакција, Но,
всушност, јас не бев возбуден заради тоа што ја запознав, туку заради тоа
што повеќе очекував да ми се обрати со „црв“ така што кога ми рече „Пјотр
Смолински“, ми се причини како бонус аплауз. Скоро бев заборавил што јас,
нечесниот црв од мојата населба до илјада жители, бев Пјотр Смолински,
најпознатиот писател на Полска со четириесет милиони жители. Чудно,
додека дебатирав во себе за овие два идентитети, најчесто победуваше
црвот.
Можеби вресокот на децата од населбата за црвот бил посилен од вресокот
на националниот печат за писателот. Или вресокот во мене, за моја
зачуденост, се согласуваше се првиот. Од каде да знаеш, си помислив и само
кога се доближивме до врата на театарот, забележав дека Лилјана зборувала

нешто. За да избегнам непријатна ситуација кога таа би сфатила дека не ја ни
слушав, ѝ се обратив:
– Извинете што ве прекинувам во оваа битна дискусија, но сакам само да ви
кажам дека денес изгледате исклучително убаво – и покажувајќи со рака во
знак на почит, реков: Ве молам, продолжете.
Ми се чинеше дека комплиментот го покрива барем малку она што го кажав
во првиот дел на реченицата.
– Пјотр, – ми рече таа уште зачудувајќи ме што ми се обраќаше по име, – не
кажував ништо важно.
Наместо да ја затворам устата, или барем малку да менувам тема, влегов
уште подлабоко во мојата дијалошка глупост.
– Ова е релативно, – ѝ реков. – Различни работи имаат различна важност за
различни луѓе.
– Дали навистина беше битно за тебе тоа што го кажав? – се зачуди таа
доближувајќи ги двата прста до усните во знак на замисленост и рече: Каква
важна работа кажав?
Со тој невин глас, што ми се чинеше, дека колку ми се обраќа мене се обраќа
и себеси, ме направи да се чувствувам виновен. Скоро ќе ѝ признаев дека
воопшто не ја слушнав кога, како да ме спасуваше од самата себе, таа ги
собра рамењата и рече зачудена:
– Ах, вие писателите. Секогаш неважните детали, дури кои се бајати за
другите луѓе, за вас се толку важни.
Види, си реков. Уште еднаш фактот што бев писател ме спаси од таква
непријатна ситуација. Дали би ме спасил фактот што сум црв? Еден спрема
нула за писателот.