Јод

Извадок од романот „Јод“ (ИЛИ-ИЛИ, 2024) од Снежана Младеновска Анѓелков 

Во електричниот бокал ставам вода за чај. Ранецот на грбот почнува да ми тежи. Ме жеже или ми го гори грбот? Додека полека зоврива водата во бокалот, внимателно ја вадам сликата на расплаканото момче и ја ставам на масата на која мојата ќерка со сласт го јаде кроасанот.

− Што ти е тоа? − ме прашува, издолжувајќи го вратот за подобро да го види портретот. − Сега ја купи сликава, на пазарот? 

− Да, − велам, обидувајќи се да ја зацврстам рамката за да не излегува дрвениот панел од неа.

− Малку е морничава, а и некако тажна. Зошто ја купи? Тргни ми ја од пред очи, ме плаши, − ми вели мојата ќерка и гризнува од кроасанот. 

Прекинувачот на електричниот бокал се исклучува. Водата во него сѐ уште клокоти. Очите на расплаканото момче за момент засветкуваат. Мали искрички се појавуваат во расплаканите зелени очички. Или пак, тоа се треперењата на светлината во моите насолзени очи од температурата што ми го гори телото? Сјајниот брош на градите ме припекува. Набрзина ја земам сликата и ја оставам во просторот помеѓу прозорците и ги затворам. Суеверието ме надвладеа. Одам до бокалот и ја попарувам кесичката со мешавина од жалфија и други лековити билки против вирусни инфекции. Мојата ќерка веќе завршила со јадењето, ги става слушалките на ушите и легнува на каучот. Мобилниот телефон цврсто го држи во рацете. Полека ги раскревам остатоците од масата, пребришувам со крпата на којашто распрскав средство за чистење дрвени површини; не го чувствувам мирисот. Ја земам шолјата со чај и ја ставам врз тацната на масата. Од закачалката во ходникот си го земам долгиот црн џемпер и го ставам на себе. Го користев пред три дена за време на невремето кога бев да пазарам во супермаркетот во близина на „Народниот плоштад“. Остана тука да виси во ходникот за да не ми затреба повторно. Се обидувам да се загреам со вкрстени раце, забрзано триејќи си ги надлактиците. Мојата ќерка ме гледа зачудено и ја подвиткува устата во знак на сожалување. Од наткасната ги земам тетратката, пенкалото и очилата, и седнувам на столчето со кое си обезбедувам поглед кон сликата што ја заробив меѓу прозорците и на мојата ќерка легната на каучот. Ја гледам како се насмевнува и брзо со прстите нешто испишува на екранот од телефонот. Среќна е. Не сакам да ѝ ја одземам среќата со мојата состојба. Само тивко испраќам бакнеж кон неа. 

Ги ставам очилата и го препрочитувам она што го имам запишано во тетратката. Имам тешкотии при читањето. И покрај очилата, сликата ми се удвојува и зборовите ми бегаат. Но, напишаното веќе го знам наизуст. Она што не можам да го прочитам, го надополнувам преку сеќавањето што го имам за текстот. Застанувам до последниот пасус што го пишував откако се вративме од „Бене“. Недовршен е. Не знам дали воопшто треба да го довршувам тој текст со оглед на тоа дека нови состојби ме пламнаа или пак конечно да почнам да измислувам приказни за оние чиишто приказни требаше да ги документирам што впрочем е и причината за мојот престој овде?! Не знам дали воопшто ме бидува за измислување приказни?! Не умеам да создавам лажни светови. Секоја чест на мајсторите на имагинацијата, пардон: на креаторите на научната фантастика, фантастичноста или магичноста. Да пишувам за сопствениот бунт против денешната цивилизација, замавот на модерната култура или форми на хабитирање или пак, за борбата за опстанок на економските имигранти?

Други чувства и огнови ме гореа што се решавам сепак да пишувам за нив. Морам да го средам хаосот во мислите настанат под притисокот на главоболката и да не дозволам грозницата да ми го помрачи умот. Раката ми трепери. Отпивам од топлиот чај внимавајќи да не истурам врз тетратката. Прополката што ја шмукав не ми помогна многу. Воопшто. 

 12 август

Среќата чини 4 евра. Дали среќата беше заради тоа што си пронајдов дел од детството, а со него заживеаја и малку подзаборавените спомени? Среќата предизвикана од таинствениот портрет на расплакано момче и најтажните спомени од домот во кој немаше деца, освен оние кои одвреме-навреме поминуваа, а ретко кога плачеа. Среќата која наместо разлеана насмевка и долга воздишка од градите, предизвикува оган во жилите. За само 4 евра и оган го зафати целото мое тело. Дали огнот ме зафати од клетвата на подзаборавениот спомен? Дали огнот се разгоре кога се видовме и препознавме со расплаканото момче, или пак, во мене се разбуди подзаспаниот ѓавол кој одамна беше вгнезден во мене; уште од првата наша средба пред скоро половина век? Ѓавол да го носи!

Се сеќавам на сѐ, поточно, ништо не заборавам. Ѓавол да ме носи! Портретот на расплаканото момче требаше да претставува предупредување: никогаш, ама баш никогаш да нема солзи на детските лица.

Солзи ми капат по образите, или пак, капки пот ми се слеваат од наросеното чело. Се враќам на почетокот на пасусот за да го препрочитам. Не си го препознавам ракописот. Ако претходно брзо ги исполнував страниците не внимавајќи на маргините, со силен притисок на хартијата кој се исцртува на опачината; со брановидно обликувани букви „м“ и „н“, и воочлива читливост на текстот, сега, буквите се чудно прекршени и премногу збиени; не наликуваат на оние што вообичаено ги пишувам. Од насолзените очи или од замастените стакла на очилата уште повеќе се прекршуваат и се искосуваат кон десно, и сосема е безначајно тоа што силно ги протривам очите за да го избистрам видот. Зборот „среќата“, сега го читам како „факти“. Како раката да пишувала, тоа што потсвеста ѝ го наложувала. „Ако ракописот ја прикажува емоционалната состојба на личноста, и е на некој начин ’говор на телото’, тогаш разумот ми е замаглен од силните емотивни набои... и се разбира, од грозницата“, се обидувам да си дадам логичен заклучок.

Факт како неоспорна вистина! Погледнувам во очињата заробени помеѓу двете прозорски крила. Заискруваат. Повторно. „Среќа што ја ставив сликата помеѓу прозорците“, си помислувам. Потоа погледнувам во очите на мојата ќерка што зачудено зјапаат во мене. Подисправена е на каучот. Слушалките ги обесила на вратот.

− Мамо, ме плашиш... − ми вели со половина глас. − Зошто не си легнеш? Целата се тресеш.

Продолжувам да ја гледам во уплашените очи.

− Испушташе некои чудни звуци, отпрвин мислев дека ми се расипаа слушалките.

Тешко дишам. Чувствувам како целото тело да ми е ставено во корсет што полека, полека се стегнува издишувајќи ме. Отпивам од чајот, отпрвин една голтка, а потоа целата шолја до искап. Камењата се стркалаа по хранопроводот под млазот од топлата течност.